Nā Haʻawina 601

I ka lā 16 o Kēkēmapa e mālama ʻia ai kā kākou ʻAha Kūkā Liʻi ʻo Ka Hale a ke Ehu. Penei ana nā pānela:

Nāinoa & Puʻuwaihaokila (no nā mea hou o ke mele)

Makana, Keolamaupono, & Iakopa (no nā mele kuʻuna)

Eia nō nā mea e hoʻokō koke ai, i mākaukau kākou no ia lā hanohano:

• E haku nā hui ʻelua i inoa no ka pānela a lākou, me ka wehewehe pū ʻana i kona manaʻo nui. Waiho ʻia ma kēia palapala ma mua o ka Pōʻalima, lā 6 o Kēkēmapa.

• E kono aku i Luna Hoʻomalu no ka pānela. He kumu ia, a i ʻole he haumāna i kō iā ia ka palapala laeoʻo. Ma o ka leka uila e kono aku ai, me ka CC ʻana iaʻu. Aia hoʻi ma ua palapala like lā kahi mau ʻōkuhi hou aku no ka wae ʻana a me ke kono ʻana aku i kāu Luna Hoʻomalu.

A laila, e luʻu nō i ka ʻimi noiʻi a me ka hoʻomākaukau ʻana i ka haʻi ʻōlelo a me ka pepa noiʻi no ka hopena o ke kau.

Eia kā kākou moʻolelo e heluhelu ai no kēia pule aʻe:

Basham, Leilani. "Mele Lāhui: The Importance of Pono in Hawaiian Poetry." Te Kaharoa 1 (2008), 152-164.

E kāpae ʻia ana ka haʻawina Kālai Manaʻo, akā mau nō ka pono ʻo ka heluhelu, ka noʻonoʻo, a me ka hele ʻana i ka papa me ka mākaukau no ke kamaʻilio ʻana i nā manaʻo nui i loko o ua pepa nei.

Penei ana ka papa i kēia pōʻakahi aʻe:

• E haʻi ʻōlelo ana nā haumāna i hana ʻole i ka haʻi ʻōlelo ma ka lā 25.

• He manawa e hoʻomākaukau ai no ka ʻAha Kūkā Liʻi.

• Inā he manawa i koe, e kamaʻilio ʻia nō kēia pepa a Leilani B. Inā ʻaʻole lawa ka manawa, i ia pule aku nō.

E hoʻomākaukau i kāu pepa liʻiliʻi a me kāu haʻi ʻōlelo hōʻikeʻike no kāu puke keu i heluhelu ai. ʻO ka mea nui o nei papahana, e hoʻohālikelike a hoʻokūkū paha i kekahi mea au i ʻike ai ma ka puke me kekahi mea a kākou i kamaʻilio ai i loko o ka papa. ʻAʻole koi ʻia ka ʻimi noiʻi ʻana ma waho o ia puke a me ka papa; ʻo ka hoʻomōhala manaʻo a me ke kākoʻo piha ʻana i kou mau manaʻo, ʻo ia ka mea koi ʻia.

Waiho ʻia ka pepa i loko o kāu faila haumāna ma mua o ka papa, a e hele mai me ka mākaukau no ka haʻi ʻōlelo ʻana.

‘Okoʻa iki ka haʻawina heluhelu o nei mau pule. Eia hoʻi, e kau aku ma ka ʻaoʻao ʻo Nā Nūpepa Hawaiʻi ma nei paena pūnaewele. Aia ma laila kekahi mau moʻolelo nūpepa i hoʻokaʻawale ʻia ma o ka manaʻo nui o ia mau moʻolelo. Nāu nō e koho i kāu e heluhelu a kālailai iki ai. Eia nā koho ʻelua:

• E heluhelu i nā moʻolelo a pau i loko o ka huina hoʻokahi, a ʻike ʻia nā mea i like ai lākou a pau.

• E heluhelu i hoʻokahi moʻolelo mai kēlā me kēia huina, a ʻike ʻia nā ʻano leo ʻokoʻa o ka mea kākau nūpepa.

E hoʻomākaukau hoʻi no ka wehewehe ʻana i kāu mau mea i ʻike ai, me ke kālai iki ʻana aku kekahi. ʻO ia ana nō ka māhele kamaʻilio o kēia papa aʻe.

Eia kekahi, e hoʻopaʻa pono i kāu Hōʻuluʻulu Noiʻi, a waiho ʻia ma ka faila a kākou. A mai poina, ʻo ka lā 25 o Nowemapa ka lā o nā haʻi ʻōlelo a me nā Pepa Liʻiliʻi ʻelua (no ka puke keu hoʻi).

Aia  nō ma ʻaneʻi nā leka e heluhelu ai no kā kākou kūkākūkā ʻana i ka Pōʻakahi. ʻAʻole naʻe he haʻawina Kālai Manaʻo no kēia mau palapala.

‘O ka haʻawina kākau e hoʻokō aku ai, ʻo ia hoʻi kāu Hōʻuluʻulu Noiʻi (abstract) no ka papahana noiʻi o kēia kau. Aia ma ʻaneʻi he wehewehena me nā laʻana pū kekahi. Ke mākaukau, e waiho aku ma nei faila. Inā he wā, e heluhelu paha i nā mea a nā hoa papa i kākau ai.

Eia hoʻi, ke ʻoluʻolu, e hoʻopihapiha i kēia palapala pōkole no ka hoʻolālā pono ʻana i kā kākou ʻaha kūkā iki, kahi e hōʻikeʻike ʻia ai nā papahana noiʻi a ʻoukou.

Eia hoʻi ka moʻolelo e heluhelu ai no kēia pule aʻe:

Ka Moolelo o Kamehameha I, Ka Naʻi Aupuni o Hawaii Nei.

Na ka Hui E ke kālai manaʻo no kēia pule, a waiho ʻia i loko o nei faila.

Eia ka panina o ko kākou kamaʻilio ʻana no ua moʻolelo kaʻao nei. Heluhelu ʻia ke koena o ka moʻolelo a Hoʻoulumāhiehie, a wae ʻia akula kekahi episode kū hoʻokahi i loko ona. ʻO ia ana kāu mea e kālailai ai - ma ke kākau pepa paha, ma ke kamaʻilio ʻana nō paha i ka papa. 

Na ka Hui A ka pepa - waiho ʻia ma nei faila i ka pō Lāpule. Na ka Hui E hoʻi ka hoʻomākaukau i pane a i wehewehena hoʻi i kāna māhele hoʻokahi i heluhelu piha aku ai.

‘O ka pae mua ʻana hoʻi kēia a ko kākou waʻa i kahaone. ʻO ia hoʻi, ka hoʻokō ʻana i kēia haʻawina kākau pepa, he wehewehe mele, me ka haʻi ʻōlelo pū. 8-10 ʻaoʻao ka lōʻihi o ka pepa (lele ka laina), a he 10-15 minuke ka lōʻihi o ka haʻi ʻōlelo. Inā he mau nīnau a mea pohihihi paha i koe, e nānā i ka ʻolokeʻa papa a i ʻole e kamaʻilio pū me aʻu. A hui hou i kēia pōʻakahi aʻe!

‘Ekolu pule ka lōʻihi o ko kākou heluhelu a kamaʻilio ʻana no kēia moʻolelo kaulana a me nā māhele kālaimanaʻo ona. No kēia pule aʻe, e heluhelu aku nō i ka māhele mua (1-60, a hiki i ka wā i make ai ʻo Panaʻewa a pakele aku ʻo Hiʻiaka mā) a me ka māhele o hope (361-453, ma ka wā i hui like ai ʻo Hiʻiaka me Lohiʻau, ʻelua lāua i ka mānai hoʻokahi, a i ka hopena).

‘Aʻohe haʻawina kākau o kēia pule. Akā, e hoʻomākaukau kākou a pau no ka papa, penei: loaʻa kahi māhele kū i ka hoihoi a me ke aʻo; wae aku i paukū a i ʻāpana pōkole paha e heluhelu mai ai i mua o ka papa; kālailai ʻia nō kēlā māhele a kamaʻilio pū kākou.

Eia kekahi, e hoʻomau nō i ka mākaukau ʻana no ka papahana wehewehe mele e mālama ʻia ana i ka lā 14 o ʻOkakopa. He pepa (8-10 

‘aoʻao) a he haʻi ʻōlelo hōʻikeʻike (10-15 minuke)

Eia kākou ke haʻalele aku nei i ke kamaʻilio no ia mea he mele a he kālailai mele, a ke huli aku nei nō i nā moʻolelo o ka lāhui Kanaka. I kēia pule, e heluhelu ʻia kā Poepoe "Moolelo Hawaii Kahiko" - mai ka mua a ka hope me ka wikiwiki, a laila me ka nānā pono ʻana i kekahi māhele i loko ona.

Na ka Hui E ke kālai manaʻo (waiho ʻia ma kēia faila i ka pō Lāpule); Na ka Hui A hoʻi ka pane a me ka hoʻokamaʻilio.

Eia hoʻi, e hoʻomaka nō i ka ʻimi noiʻi a me ka hana ʻē aʻe e pono ai kāu Pepa Liʻiliʻi no ka wehewehe ʻana i kekahi mele. I ka lā 14 o ʻOkakopa ka lā e pau ai ka pepa a lawelawe ʻia ka haʻi ʻōlelo i loko o ka papa.

Eia nā mea e heluhelu ai i kēia pule:

• Kilau Pali. "Ke Mele ame ke Kaona o ia Mele i Hakuia." Nupepa Kuokoa.

• "He Kaona ko na Mele a Pau." Ka Leo o ka Lahui.

• Noenoe Silva, Aloha Betrayed: Native Hawaiian Resistance to American Colonialism. 180-191.

• Leilani Basham, I Mau ke Ea o ka ʻĀina i ka Pono: He Puke Mele Lāhui no ka Lāhui Hawaiʻi. Pepa nui laeʻula. Honolulu: University of Hawaiʻi at Mānoa, 2007. v; 48-51; 78-97

• Kīhei de Silva, "Hoehoe Nā Waʻa (Kawaihae)," "Māhukona," "Mauna Kea," "Ka Manu." He Aloha Moku o Keawe. Kailua: Kīhei de Silva, 1997.

Na ka Hui ʻĀ ke kālai manaʻo - ma kēia faila e waiho ʻia ai. Na ka Hui ʻĒ hoʻi ka pane a me ka hoʻokamaʻilo.

Eia hoʻi, e hoʻomaka i ka ʻimi ʻana a me ke koho ʻana i kāu mele e wehewehe ai no ka Pepa Pōkole #1. E kamaʻilio ʻia i kēia papa aʻe.

Eia ka palapala e heluhelu ai i kēia mau pule:

Theodore Kelsey. "He Mele Pule no na Waa a Kana." Ke Alakai o Hawaii.

Eia hoʻi, na ka hui E e kākau i Kālai Manaʻo (Makana, Tiana, me Iakopa) a waiho aku i kēia faila ma Google. Mai poina, ʻo ka hola 10 o ka pō Lāpule ka palena pau, i hiki ke heluhelu ʻia e mākou. Na ka hui A nō ka hoʻomākaukau i pane/nīnau/kamaʻilio no kēlā me kēia haumāna i kākau i pepa. Aia hoʻi ma kēia palapala he mau manaʻo no ka hoʻoikaika hou ʻana i kēia hana maʻamau o ka papa.